Op 15 maart 2020 kwam het leven in Nederland door COVID19 met een schok tot stilstand. Het coronavirus heeft sindsdien een grote impact gehad op alles in onze samenleving. Horecagelegenheden, sportscholen en contactberoepen moesten noodgedwongen de deuren sluiten, ouders en grootouders konden hun kinderen en kleinkinderen niet meer ‘zien’, mensen werden gestimuleerd om thuis te werken en de vakantieplannen waren ineens onzeker. Ook de manier waarop we afscheid nemen van overledenen is veranderd. Een knuffel geven aan een nabestaande, een hand vasthouden, als uitvaartbegeleider een bemoedigend schouderklopje geven aan hen die dat nodig hebben. Het mocht niet meer. Bovendien werd het aantal mensen dat een uitvaart mocht bijwonen sterk beperkt. Zo mochten er tot 1 juli slechts 30 mensen bij een uitvaart aanwezig zijn, mits ook aan de 1,5 meter afstand kon worden voldaan.
Afscheiden nemen
Hoe kunt u dan toch goed afscheid nemen? Bij afscheid nemen en rouwen is fysieke nabijheid immers een belangrijk component. En juist dat is in de anderhalve meter samenleving vaak niet te realiseren. De afgelopen maanden zijn bijvoorbeeld veel (terminaal) zieke ouderen in eenzaamheid overleden. Ze mochten slechts beperkt of vaak helemaal geen bezoek ontvangen. En dat terwijl juist die laatste dagen van iemands leven cruciaal zijn voor de manier waarop de overledene verder leeft in de gedachten van nabestaanden. Als aansluiting daarop is een uitvaart een belangrijk ritueel, een eerste stap in rouw. Een ritueel waarvan we nu merken dat het belangrijker is dan veel mensen dachten. Een uitvaart geeft ons immers de kans om individueel verdriet met familie, vrienden en andere nabestaanden te delen. En dat heeft grote impact. Niet alleen op de mensen die niet aanwezig kunnen zijn, maar ook op de nabestaanden die er wél zijn. Bij nabestaanden die door de ‘samenscholingsbeperking’ niet aanwezig mochten zijn (bijvoorbeeld neven, nichten, ooms en tantes), zorgden de maatregelen soms voor een schuldgevoel. Het schuldgevoel dat u er niet voor de directe familie kon zijn.
Anders maar intiem
En bij de nabestaanden die wel aanwezig zijn, zien we hoe ze worstelen met de regels. Condoleren moet vanaf een afstand terwijl u juist een enorme behoefte heeft aan een arm om u heen, maar dat kan niet door de anderhalve meter afstand die we moeten bewaren. En ook een knuffel geven of even bij iemand langsgaan die rouwt, zit er nu niet in. Toch merken we juist nu dat een uitvaart in beperkte kring door de nabestaanden als bijzonder en heel intiem wordt ervaren. Misschien komt dat wel door de vele bloemen die door de niet-aanwezigen worden gestuurd. En voor de nabestaanden die noodgedwongen verstek moeten laten gaan bieden we alternatieven. Zo is het mogelijk om de uitvaart via een beveiligde livestream uit te zenden, zodat genodigden er op afstand toch bij kunnen zijn.
Onduidelijkheid
We merkten de afgelopen maanden ook dat er veel onduidelijkheid heerste over de regels. Zo kregen wij regelmatig vragen van mensen of ze nog steeds afscheid konden nemen van een dierbare. Het antwoord is en blijft een volmondig ‘ja’. Als uw dierbare gestorven is ten gevolge van Corona, kunt u hem of haar alsnog bezoeken. Bij ons in het rouwcentrum kunt u bijvoorbeeld gebruik maken van een eigen familiekamer. Hier krijgt u een sleutel van, waar u zelf langs kunt gaan bij uw dierbare. Daarbij moet u zich uiteraard wel aan de regels van het RIVM houden. Op deze manier heeft u vanaf de dag van overlijden tot aan de dag van de uitvaart de mogelijkheid om nog tijd door te brengen bij de overledene. Op de kist komt een doorzichtig glazen deksel, zodat u uw dierbare nog kunt zien. Uiteraard zorgen wij ervoor dat de familiekamers regelmatig gereinigd worden. Daarnaast is er desinfecterende handgel aanwezig.
Gelukkig gaat Nederland nu langzaam aan weer van het slot af. We zijn er echter nog niet en daarom wil ik iedereen op het hart drukken om zich nog steeds aan de RIVM-maatregelen te houden, zodat we dit nooit meer hoeven mee te maken.
