IJsland. Hier zijn saga’s als Brennu-Njáls uit de pen gevloeid. Geen wonder. Het is een fascinerend oer-landschap gevuld met rust, ruimte en schone lucht die in onbewaakte ogenblikken zelfs pittig gekruid is met een vleugje zwavel. Een uitgelezen inspiratiebron voor musici. De partituur weerspiegelt op een of andere manier de eenzaamheid van weidse landschappen die ook doorklinken in de nieuwe geluidsdrager van de Utrechtse singer/songwriter Helge Slikker.
Een blik aan weerszijde van het gangpad van het vliegtuig, dat haar passagiers brengt naar de internationale luchthaven van IJsland, Keflavikurflufvollur, is veelzeggend. Onder veel kaki broekspijpen zijn logge, leren wandelschoenen geveterd. Dit schoeisel past precies bij de opmerking van menig passagier die uit het raam kijkt als de landing bijna is voltooid: ’Het lijkt de maan wel.’ Voor Helge Slikker betekende IJsland, dat hij in 2000 met zijn allereerste vliegreis bezocht, alsof hij voor zichzelf een resetknop indrukte. “Ik kan mijn eerste stappen nog goed herinneren”, aldus de singer/songwriter in zijn gezellig ingerichte woonkamer in Vreeland. In het recente verleden schreef hij theatermuziek voor vele gezelschappen waaronder Oostpool, De Toneelmakerij en Matzer Theaterproducties. Ook componeerde hij de filmmuziek voor onder meer Kauwboy. Het leverde hem een glimmende Gouden Kalf op die tot op de dag bij hem thuis op de boekenplank staat. “Ik was destijds op IJsland met een crew om opnamen te maken voor het VPRO-programma Superland, uitgezonden als onderdeel van het kindermagazine Villa Achterwerk. De crew wilde eigenlijk zo snel mogelijk het vliegtuig pakken vanwege het mistroostige landschap. Ze werden er somber van. Er was in het gezelschap één figuur dat gelukkig werd van het landschap. Dat was ik. IJsland doet me dingen zien die ik in de Nederlandse hectiek niet zie en het toont me angsten en wensen omdat de tijd en leegte de ruimte bieden voor alle gedachten en gevoelens. Je bent de regie even kwijt. Je kunt verdwijnen en verdwalen. Als je onderweg bent op het zwarte asfalt, brandt na elke bocht weer een nieuw decors op je netvlies. Sindsdien is IJsland onderdeel mijn hart. Ik ben er nu zo’n twaalf keer geweest. Evenzoveel keer ben ik uiteraard teruggekeerd naar Nederland waar ik direct met mijn telefoon of rijdend op de A2 in uiteenlopende modi schiet.”
Eclectisch festival
Het is begrijpelijk dat veel werk van Helge is ontstaan in IJsland. Dat geldt zeker voor de geluidsdrager Polar die recent is gereleased op het jaarlijkse Iceland Airwaves festival in Reykjavik. Een uitgekiend moment. In IJsland is dan slechts een paar uur zonlicht te zien. Het eclectisch festival vormt dan een ongeëvenaard avontuur en tovert ‘t land om tot een muzikale schatzoektocht. “In de aanloop wilde ik de CD spreekwoordelijk teruggeven aan het land waar alle muziektonen geboren zijn”, vervolgt Helge. “Ik ben twee keer voor dit project naar IJsland geweest om de basis te leggen voor mijn nieuwe werk. Mijn producer Dave Menkehorst nam ik mee. Ik werk al jaren met hem. Bovendien heeft hij veel samengewerkt met Henny Vrienten en Boudewijn de Groot. Met onze apparatuur betrokken we een hutje te midden van een uitgestrekt lavaveld met op de achtergrond een berg met een witte top.” De behuizing had veel weg van het beroemde hok waar duizend kippen in konden, dat de Beach Boys in 1972 betrokken in Baambrugge. Daar was het vertrekpunt voor de muzikale ontdekkingsreis die uiteindelijk het bejubelde album Holland en de hit Sail On, Sailor opleverde. Ook het eerste opnamewerk in IJsland vertoonde gelijkenis met die van de Amerikaanse band. “We experimenteerden bijvoorbeeld met verschillende instrumenten, waaronder de mellotron, een elektrisch muziekinstrument met toetsen, waarbij het geluid geproduceerd wordt door middel van op magneetbanden opgenomen geluidsfragmenten. De mellotron hoorde je voeger veel op platen van Earth & Fire en The Moody Blues. Inspirerend waren ook de hallicunerende sferen omdat het tijdens ons verblijf niet donker werd. Het tijdsgevoel was compleet verdwenen.”
Zintuigen
“In Nederland hebben we het allemaal verder uitgewerkt, inclusief de klankkleur”, vervolgt Helge. “Kijk, ooit heb ik in het Utrechtse Tivoli het concert Takk van Sigur Ros bijgewoond. Hun muziek staat voor mij voor verbeelding. En ook Polar moest daarvan doordrenkt zijn. In Mosfellsbær niet ver van Reykjavik hebben we in studio Sundlaugin van Sigur Rós, de opnamen gedaan met IJslandse musici onder wie de bassist van Hjaltalín, Guðmundur Óskar Guðmundsson en Örn Eldjárn op gitaar. Het verhaal van Polar heb ik opgedeeld in drie delen waarin ik de luisteraar meeneem op een muzikale reis door IJsland. Het eerste deel heet ‘Fundurinn’ (The Encounter) en staat in het teken van een eerste ontmoeting met IJsland en het afscheid nemen van een vorig leven. In de muziek zit een soort lichtheid en een open blik naar wat komen gaat. Het tweede deel heet ‘Baráttan’ (The Fight). Hier komt de spirituele impact van het IJslandse landschap naar voren en het effect daarvan op de geest. Dat geldt ook voor de leegte die de zintuigen prikkelt en ervoor zorgt dat je na gaat denken en dingen gaat voelen die je eerder niet constateerde. In het laatste deel ‘Spegillinn’ (The Mirror) komt de magische reis tot een einde. De nummers voelen als een afgerond geheel en brengt de geest tot rust.”
Verborgen repertoire
Het is een prachtige plaat geworden met Time To Part als één van de mooie hoogtepunten. “Er zit een loopje in dat ronddraait”, duidt de 41-jarige singer/songwriter die terugkijkt op een productieve periode. “Dan te bedenken dat twintig nummers niet zijn gebruikt voor Polar.” Hij pakt zijn gitaar, gaat er even goed voor zitten en speelt voorts een van de nummers uit zijn – voorlopig – verborgen repertoire. “Dit nummer, dat straks gewoon meelift langs de theaters, vormt ook een onderdeel van een geheel. Luisteraars willen namelijk graag meegezogen worden in het repertoire. Een effect dat Sigur Rós ook kan bewerkstelligen, zodat het publiek na afloop kan zeggen: ‘Dit had ik even nodig’.”
Fotografie: Nico Brons
