Amersfoort Living editie 35 (voorjaar 2021)

Foto’s: Coquinaria, iStockphoto CULINAIR HET GEHEIM VAN DE KEUKENMEID Van de hand van Christianne Muusers verscheen in oktober 2019 Het geheim van de Keukenmeid , een boek met historische recepten uit kookboeken uit de rijke keuken van de achttiende eeuw. ISBN 9789492821102 OVER DE AUTEUR Christianne Muusers is Neerlandica en culinair historica. Zij houdt presentaties over koken en eten in het verleden, meestal met een proeverij. Sinds 2002 publiceert Christianne iedere twee maanden een historisch en een modern recept op haar website en zij recenseert kookboeken en boeken over culinaire geschiedenis voor NBD/Biblion en kookboekrecensies.nl . Chapelle geeft ook recepten voor zalm, steur, tarbot, aal en kabeljauw op zijn Hollands, allemaal gekookt in gezouten water met soms een scheut azijn erbij. Bij de vis gaf men vaak met azijn opgeklopte gesmolten boter. HOLLANDAISESAUS UIT DE ACHTTIENDE EEUW Het recept in De Friesche keukenmeid is hetzelfde als de eiersaus van La Chapelle. Volgens de Nederlandse versie is de saus lekker bij allerlei soorten vis, maar ook bij kalfskop, gevogelte en geroosterd vlees, en bij groenten als asperges, artisjokken en schorseneren. De saus heet ‘zure eiersaus’ of ‘zuurdoop’. Die namen zijn goed gekozen, want de saus moet lichtzuur zijn. In de bewerking is de hoeveelheid azijn gehalveerd. INGREDIËNTEN • 1 kilo dikke witte asperges • eieren, goede ham, of gerookte zalm • 4 eidooiers • 1½ eetl witte wijnazijn • 3 eetl water • nootmuskaat, foelie en witte peper naar smaak • 80 gr boter BEREIDING Kook de asperges zoals je gewend bent. Laat ze daarna heel goed uitlekken. Leg ze dan op een serveerschaal en houd ze wel warm. Maak de saus – Roer de dooiers los met azijn en water en doe de specerijen erbij. Verwarm in een steelpannetje. Blijf goed kloppen met een spiraalgarde totdat de saus begint te binden. Het mengsel mag niet koken. Zet het vuur heel laag. Klop de boter in kleine vlokjes door de saus. Als deze schift, een lepeltje ijswater erbij doen en weer goed kloppen. Als je liever geen rauwe eidooiers eet, kun je gepasteuriseerd eigeel kopen. Gebruik voor 1 eidooier 17 ml gepasteuriseerd eigeel. Natuurlijk kun je ook hollandaisesaus uit een pakje gebruiken. Die bevat geen ei, of gebruikt eigeelpoeder. Er zit wel in: suiker, gistextract (E621, een smaakversterker) en verdikkingsmiddelen. SERVEREN Schep wat van de saus over de asperges. Geef de rest apart erbij. Eet de asperges met gekookte of gepocheerde eieren en/of wat dikker gesneden plakken beenham of gerookte zalm. GROENE ASPERGES ALS DOPERWTJES Toen in de zeventiende en achttiende eeuw doperwtjes heel populair waren, werden groene asperges regelmatig bereid ‘op de manier van doperwtjes’. De asperges waren namelijk veel goedkoper. In 1785 verhaalt de Franse auteur L.-S. Mercier in zijn Tableau de Paris zelfs over een vrek die een diner moest geven en wilde besparen op de kosten door één van de twee schotels met doperwtjes te vervangen door kleingesneden groene asperges. De tafelbediende moest die schotel dan ‘per ongeluk’ laten vallen. Maar die haalde zelf óók de schotels door elkaar, en hij laat de schaal met de peperdure doperwtjes vallen. Zo kwam het bedrog uit. Dat die ‘asperges en petits pois’ toch niet zo verkeerd zijn, kun je zien dit recept uit Het volkoomen Nederlandsch kookkundig woordenboek uit 1772, geschreven door H.A. de Chalmot onder het pseudoniem Catharina van Zierikhoven. Daar heten ze ‘aspergies op dewijze van kleine erweten toebereid’. Probeer ze maar eens uit! En natuurlijk kun je de groene asperges ook vervangen door verse of diepgevroren doperwtjes. Overigens verloren doperwtjes hun glans toen zij als een van de eerste groenten succesvol werden ingemaakt in blik. Dat maakte ze een stuk goedkoper. Tegenwoordig kun je nog maar zelden echte doperwtjes zó uit de peul bereiden, al beweren supermarkten dat anders. INGREDIËNTEN • 400 gr dunne groene asperges • 30 gr boter • 1,5 dl room • 1 eidooier • Specerijen • witte peper, zout en nootmuskaat naar smaak • Tuinkruiden • 1 eetl fijngehakte peterselie en geknipte bieslook • ½ tl tijmblaadjes BEREIDING Was de asperges. Snijd de kopjes af, en bewaar die voor een ander gerecht (bijvoorbeeld roerbakken). Snijd de stengels in kleine stukjes, zo groot als een erwt. Smelt de boter in een pan met dikke bodem, niet laten verkleuren. Doe de aspergestukjes erbij met de specerijen, en stoof ze vijf minuten op laag vuur met de deksel op de pan. Klop de eidooier los met de room en giet dit bij de achtergebleven boter. Blijf goed roeren en omscheppen totdat de saus gebonden is. Doe de tuinkruiden erbij. Let op dat de saus niet meer kookt, anders gaat hij schiften. Geef als groentegerecht bij de warme maaltijd. WAT IS EEN SPIRAALGARDE? De bekendste garde om te kloppen is de gewone garde die ook wel ballongarde wordt genoemd. Die werkt fantastisch als je slagroom klopt of pannenkoekbeslag maakt. Maar voor hollandaisesaus, mayonaise of vinaigrette is de spiraalgarde veel handiger. AMERSFOORT Living 43